به گزارش همشهری آنلاین، خرمالوها روی شاخه‌های درخت پیر حیاط خانه شروع به قرمز شدن کرده‌اند و چیدمان رنگ‌های گرم زرد و نارنجی و قرمز برگ‌های افتاده، حیاط را جلوه‌ای دیگر بخشیده است. بچه‌ها از توی حیاط صدایش می‌کنند که به آن‌ها بپیوندد اما بی‌حوصلگی تمام نشدنی‌اش او را به ماشینی تبدیل کرده که قادر به هیچ حرکتی نیست. هر سال پاییز که می‌آید، سایه‌ای انگار بر زندگی و سرزندگی‌اش پهن و روزهای بی‌قراری و ایستایی‌اش آغاز می‌شوند. شروع نیمه‌ی دوم سال برای آن دسته که عاشق پاییز و زمستان هستند با شادی و سرزندگی همراه است ولی برای عده‌ای این مسئله کاملا برعکس است. پاییز که از راه می‌رسد بی‌حوصلگی، دلتنگی و غم و غصه هم شروع می‌شود و بیشتر اوقات با آن‌ها همراه است. صبح‌ها خواب‌آلوده‌اند، معمولا حال بیرون از رفتن خانه را ندارند، اغلب دوست دارند تنها باشند و حوصله‌ی انجام هیچ کاری را ندارند. اگر این حالات ناخوشایند هر سال با شروع پاییز سراغ‌تان می‌آید و ازحالت عادی فراتر می‌رود و کل زندگی‌تان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد به احتمال زیاد به افسردگی فصلی مبتلا هستید.
دکتر ماهیارآذر، روانپزشک و استاد روانپزشکی و علوم رفتاری دانشگاه شهید بهشتی علل، علائم و راهکارهای درمان این اختلال را در این مطلب به‌طور کامل توضیح می‌دهد و برای جلوگیری از ابتلا و کاهش علائم ناخوشایند آن راهکارهای مفیدی را به شما توصیه می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهید بدانید به افسردگی فصلی مبتلا هستید یا نه، یا اگر می‌خواهید بدانید که اصلا چرا عده‌ای دچار افسردگی زمستانی می‌شوند یا جزء آن دسته افرادی هستید که با تیره و تار شدن هوا در نیمه‌ی دوم سال اوضاع روحی و زندگی‌تان هم تیره و تار می‌شود و دچار غم و بی‌حوصلگی می‌شوید، خواندن این مطلب را از دست ندهید.
افسردگی فصلی چیست؟
اصطلاح افسردگی فصلی برای نوع خاصی از افسردگی به کار می‌رود که در اثر کاهش نور آفتاب هنگام نزدیک شدن فصل پاییز و زمستان و کوتاه شدن طول روز بروز می‌کند
که به آن افسردگی زمستانی هم گفته می‌شود. درواقع با فرارسیدن فصول سرد سال بر تعداد روزهای ابری، بارانی و برفی افزوده می‌شود و به دنبال آن میزان تابش نور خورشید به زمین کاهش یافته و همین امر در بسیاری از افراد منجر به بروز افسردگی می‌شود. این نوع افسردگی در فصل بهار بهتر می‌شود.
افسردگی فصلی در کشورهای واقع در عرض‌های جغرافیایی شایع‌تر است و مدت زمان بیشتری طول می‌کشد.
افسردگی فصلی با افسردگی چه تفاوتی دارد؟
علائم افسردگی فصلی نسبت به علامت‌های افسردگی کمی متفاوت هستند. افرادی که دچار افسردگی هستند معمولا خلق اندوهگین‌شان را به‌صورت دوره‌ی‌های متناوب تجربه‌ی می‌کنند. مبتلایان به افسردگی زمستانی با مبتلایان به افسردگی معمولی تنها این تفاوت را دارند که نوسان‌های خلقی‌شان براساس فصل‌هاست؛ این افسردگی در پاییز شروع می‌شود و تا بهار پیدا می‌کند. البته گونه‌ای از افسردگی تابستانی هم وجود دارد که میزان شیوع آن بسیار کم است.
در اختلال افسردگی غیرفصلی افراد معمولا کمتر غذا می‌خورند و خوابشان کم می‌شود در حالی که در افسردگی فصلی اغلب خواب و اشتهای فرد به‌ویژه مصرف مواد قندی و کربوهیدرات‌ها بیشتر می‌شود.
علائم ابتلا به افسردگی زمستانی
افسردگی فصلی می‌تواند به شدت بر زندگی فرد مبتلا تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به آن در نیمی از سال حس می‌کنند بیمار و درمانده‌اند. از این گذشته باید با این مسئله هم کنار بیایند که همه‌ی افراد آن‌ها را به عنوان بیماری واقعی قبول ندارند.
مهم‌ترین علائم افسردگی فصلی عبارتند از:
خلق‌شان پایین می‌آیند و افسرده می‌شوند. در بیشتر ساعات روز احساس غمگینی و پوچی می‌کنند. معمولا صبح‌ها این حالت در آن‌ها شدیدتر است.
بعد از بیدار شدن مدتی طول می‌کشد تا فرد بتواند فعالیت روزانه را آغاز کند.
نسبت به زندگی بی‌علاقه می‌شوند.
از امور و مسائل لذت‌بخش لذت نمی‌برند.
تحریک‌پذیر می‌شوند. درواقع زودرنج می‌شوند و زودتر از کوره در می‌روند.
این افراد در اغلب مواقع دوست دارند تنها باشند و کسی مزاحم‌شان نشود بنابراین تمایل‌شان به ملاقات با دیگران و حضور در جمع کاهش پیدا می‌کند.
به مواد قندی یا شکلات علاقه‌ی شدیدی پیدا می‌کنند.
بیشتر دلشان می‌خواهد شکلات و مواد غذایی که کربوهیدرات بیشتری دارند مثل نان سفید و شیرینی‌جات بخورند.
بیشتر از حد معمول می‌خوابند، مبتلایان در صبح‌های زمستان به سختی از خواب بیدار می‌شوند و در طول روز هم خواب‌آلود هستند. درست مثل موجوداتی که به خواب زمستانی می‌روند افسرده‌های زمستانی هم دلشان نمی‌خواهد رختخواب را ترک کنند.
فاقد انرژی می‌شوند و دائما احساس خستگی دارند. عده‌ای در دست‌ها و پاهایشان احساس سنگینی می‌کنند. در بیشتر ساعات روز احساس کوفتگی بی‌دلیل دارند.
اضافه‌وزن پیدا می‌کنند.
در تمرکز دچار مشکل می‌شوند. افسرده‌های زمستانی فقط جسم به‌هم ریخته‌ای ندارند، آن‌ها ذهن‌شان هم دچار آشفتگی می‌شود و نمی‌توانند مثل گذشته روی موضوعی تمرکز کنند.
مبتلایان در یک چرخه‌ی معیوب گیر می‌افتند. بعضی از علامت‌های افسردگی فصلی می‌تواند مشکلاتی تولید کند که فرد مبتلا احساس بدتری پیدا کند.
دائما احساس خستگی می‌کنند درنتیجه احتمالا کمتر کار و فعالیت می‌کنند و فعالیت بدنی کمتر افسردگی آن‌ها را تشدید می‌کند. بیشتر غذا می‌خورند از آن‌جا که این افراد و به همین دلیل در طول زمستان وزن‌شان اضافه می‌شود. خواب‌آلودگی، کم شدن انگیزه و تحریک‌پذیری می‌تواند باعث مشکلات بیشتری در خانه، اجتماع و محل کار شود. فرد مبتلا به افسردگی فصلی هر قدر که کمتر از عهده وظایفش بربیاید، بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد.
چرا به افسردگی فصلی مبتلا می‌شویم؟
دلیل قطعی بیماری تا به امروز مشخص نشده است. علل ابتلا به افسردگی زمستانی عبارتند از:
ایجاد تغییر در ساعت بیولوژیک بدن
به دلیل شیوع بالای آن در مناطق خاص بعضی از دانشمندان معتقدند علت این بیماری ایجاد تغییر در میزان نور خورشید است. درواقع طرفداران این تئوری معتقدند چون در فصول زمستان و پاییز میزان قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش پیدا می‌کند، ساعت بیولوژیک بدن که خواب، حالات درونی و هورمون‌ها را تنظیم می‌کند به تأخیر افتاده و معمولا در زمستان روند کندی را دنبال می‌کند.
افزایش میزان هورمون ملاتونین
بعضی از پژوهشگران در بررسی‌های خود دریافتند که افزایش میزان هورمون ملاتونین می‌تواند یکی از عوامل در بروز افسردگی باشد. هورمون ملاتونین واسطه شیمیایی است که در تاریکی شب از غده اپی‌فیز در مغز ترشح می‌شود و عامل اصلی خواب در تاریکی شب است ترشح این هورمون باعث افزایش احساس خواب‌آلودگی می‌شود. به‌عنوان مثال در طول زمستان، مغز حیوانات «ملاتونین» را به مدت طولانی‌تری نسبت به سایر ماه‌های سال ترشح می‌کند و این دقیقا همان اتفاقی است که در مغز افرادی که از اختلال افسردگی فصلی رنج می‌برند هم رخ می‌دهد. محققان معتقدند در صورتی که ترشح «ملاتونین» عامل اصلی بروز چنین حالتی باشد، نوردرمانی بهترین درمان برای افسردگی فصلی است چرا که نور میزان ترشح این هورمون را تحت کنترل در می‌آورد.
به هم خوردن تعادل انتقال‌دهنده‌های عصبی
عده‌ای از دانشمندان نیز معتقدند مواد شیمیایی مغز وظیفه‌ی انتقال اطلاعات میان سلول‌های عصبی را به عهده دارند و به انتقال‌دهنده‌های عصبی مشهورند مثل سروتونین که واسطه‌ی شیمیایی ایجاد احساس شادی در مغز است در افراد مبتلا دستخوش تغییراتی می‌شود و قرار گرفتن در معرض نور خورشید این عدم تعادل را اصلاح می‌کند. امروزه بیشتر افراد در فضاهای سربسته زندگی می‌کنند و کمتر با نور خورشید مواجه‌اند از این رو به نظر می‌رسد که کمبود نور بر نحوه‌ی کار کردن سروتونین در مغز تأثیر می‌گذارد و سبب ایجاد افسردگی زمستانی می‌شود. این دسته از محققان استفاده از داروهای ضدافسردگی را در بهبود افسرگی فصلی مؤثر می‌دانند.
چه کسانی بیشتر به آن مبتلا می‌شوند؟
میزان شیوع افسردگی در نواحی کوهستانی بیشتر است. افراد جوان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی در زمستان قرار دارند. زنان 60 تا 90درصد مبتلایان به افسردگی فصلی را تشکیل می‌دهند. تحقیقات نشان داده 80درصد از مبتلایان به افسردگی فصلی زنان بین 18 تا 45ساله هستند.
درمان‌های افسردگی فصلی
نوردرمانی
این کار با یک جعبه‌ی نور انجام می‌شود تا کمبود نور روز را در زمستان جبران کند. چراغ‌هایی که برای نوردرمانی به کار می‌روند ممکن است به صورت جعبه‌هایی مانند تجهیزات پزشکی باشند یا شکلی مانند چراغ‌های رو میزی عادی داشته باشند. نور تولیدشده شبیه نور خورشید است ولی اشعه‌ی فوق‌بنفش ندارد به همین دلیل برای پوست و چشم مضر نیست. از زمانی که علائم در فصل پاییز آغاز می‌شوند باید از جعبه‌ی نور به مدت 30دقیقه تا یک ساعت در روز استفاده کنید. اگر از جعبه صبح‌ها در زمان صبحانه استفاده شود، بیشترین تأثیر را خواهد داشت. نوردرمانی بسیار سریع اثر می‌کند. اگر این درمان برای فرد مؤثر باشد اغلب در هفته‌ی اول درمان تا حدودی متوجه بهبود علائم خواهد شد.
تحقیقات نشان داده افراد مبتلا به به افسردگی فصلی اگر مدت بیشتری را بیرون از خانه باشند یا هنگامی که در منزل هستند پرده‌ها را کنار بکشند و فضای درون خانه را روشن‌تر کنند یا به هرترتیبی تلاش کنند بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرند احساس بهتری پیدا می‌کنند. نور گرفتن در اول بامداد بیشتر از نور گرفتن در اواخر روز مؤثر است. ممکن است نور دادن به خود را به‌طور تدریجی آغاز کنید اما اغلب بررسی‌ها حاکی از آن است که مبتلایان به افسردگی فصلی نیاز دارند حدود 30 تا 45دقیقه در معرض منبع نورانی با درخشندگی 10هزار لاکس قرار گیرند. لاکس واحد اندازه‌گیری شدت نور است.10هزار لاکس حدود شدت نور خورشید در سپیده‌دم است و اغلب خانه‌ها در عصرها شدت نورشان 300 تا 500 لاکس است.
این روش درمانی هیچ عارضه‌ی جانبی ندارد.
استفاده از ساعت‌های شبیه‌سازی‌کننده
از ساعت‌هایی که می‌توانند سپیده ی صبح را شبیه‌سازی کنند هم می‌توان کمک گرفت. این ساعت‌ها از یک ساعت قبل از بیدار شدن فرد شروع به تولید نور می‌کنند و این نور به‌تدریج درخشان‌تر می‌شود. این ساعت‌ها خصوصا در مواردی که صبح‌های زمستانی بیدار شدن از خواب برایتان سخت است، می‌توانند مفید باشند.
استفاد از سایر وسایل نوری
استفاده از چراغ مطالعه برای کسانی که پشت میز کار می‌کنند می‌توانند مفید باشد.
از کلاه لبه‌دار مولد نور که شبیه کلاه بیسبال است و توسط چراغ‌های کوچکی نور را به چشم‌ها می‌تاباند هم می‌توانید استفاده کنید.
دارودرمانی
اگر احساس می‌کنید دارای برخی از علائم افسردگی فصلی هستید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا تحت آزمایش‌ها و ارزیابی‌های لازم قرار بگیرید. با انجام این ارزیابی‌هاپزشک تشخیص می‌دهد این علائم نشانه‌ی بیماری دیگری نیستند. اگر پزشک شما تشخیص داد که مبتلا به افسردگی فصلی هستید برای درمان بیماری‌تان داروی لازم را تجویز می‌کند.
فرار از فصل اندوه
اگر احیانا دچارافسردگی دوره‌ای یا فصلی می‌شوید این موارد را جدی بگیرید.
سعی کنید تا آن‌جا که می‌توانید در طول روز وقت خود را بیرون از خانه صرف کنید، حتی اگر آسمان ابری است باز هم این کار را انجام دهید چراکه نور خورشید باز هم در آسمان وجود دارد و می‌توانید از آن بهره‌مند شوید.
از یک رژیم غذایی متعادل سرشار از ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید. این کار انرژی بیشتری به شما می‌دهد و همچنین تمایل شما به غذاهای شیرین و نشاسته‌دار را کاهش می‌دهد.
غذاهای دریایی را به سبد غذایی خود اضافه کنید. کمبود اسیدچرب امگا3 در بدن پیامدهای مختلفی به همراه دارد که یکی از آن‌ها احساس غمگینی و افسردگی است.
سعی کنید حداقل سه روز در هفته به مدت30دقیقه ورزش کنید. ورزش نه‌تنها در کاهش وزن و حفظ اندام مناسب به شما کمک می‌کند بلکه باعث سرزندگی و کاهش افسردگی می‌شود.
در صورت نیاز در ماه‌های زمستان با یک مشاور یا روان‌شناس در ارتباط باشید.
اگر در خانه هستید پرده‌ها را کنار بزنید تا نور طبیعی روز وارد منزل شود.
به‌کارگیری تکنیک‌ها و روش‌های تن‌آرامی از جمله شیوه‌هایی است که برای درمان افسردگی و اضطراب توصیه می‌شود. تحقیقاتی که درمانگران افسردگی انجام داده‌اند نشان داده است استفاده از این تکنیک‌ها روند درمان بیماری را سریع‌تر می‌کند.
قرص‌ها و عصاره‌های حاوی گیاه جنسینگ مصرف کنید. گیاه جنسینگ یکی از معروف‌ترین گیاهان دارویی در جهان است که به دلیل خواص شگفت‌انگیز خود به عنوان اکسیر جوانی شهرت یافته است. درمانگران طب سنتی چین معتقدند این گیاه نشاط و سرزندگی در مصرف‌کننده ایجاد می‌کند و سطح تحریک‌پذیری ذهن را افزایش می‌دهد و حافظه را بهبود می‌بخشد.
نظر شما